اعتکاف
مقصود تویی ، کعبه و بتخانه بهانه
سنت اعتکاف با همت جوانان احیا می شود
همه چیز از یک تلنگر کوچک در فضای ذهن و دل آغاز می شود.گویی کسی تو را صدا می زند!
انگار که به یکباره از خواب شلوغ دنیای مدرن برخاسته باشی و حالاآنچه را که در هزار
توی دالان های روزمرگی گم کرده ای، می جویی. برای رفتن، رسیدن و رجعت دوباره نقطه
آغازی می طلبی.
تصمیم می گیری که قدم در راه معرفت بگذاری، می روی، شاید هم
می گذری از خیلی چیزها! از همین تلفن همراه که آرامش هر ثانیه ات را می بلعد.از
ازدحام روزهای کار، از دلبستگی های دنیوی که همچون ریسمانی به گردن روحمان آویخته
شده است. گاه از همین شلوغی خیابان ها که بصیرت چشم هایت را دزدیده اند و ما را به
ناکجا می برد. می گذری، از همه شایدها و اگرها و اماها و می خواهی به آرامش برسی.
از نقطه ای آغاز می کنی که سرمنشا آن یک تصمیم و یک تلنگر درونی است. و دوباره به
همان نقطه آغاز برمی گردی، خدا و محل امنش مسجد.
شیرینی سه روز اعتکاف و
اخلاص گوارای وجودت. اعتکاف عبادتی است که حداقل با توقف سه شبانه روز در
مسجد برای عبادت و توام با روزه و ترک بسیاری از لذت ها انجام می شود و برای تصفیه
روح و توجه ویژه به پروردگار اثر عمیقی به دنبال دارد. در جای دیگر از کلام وحی
استفاده می شود که حضرت موسی(ع) با آن که مسئولیت سنگین رهبری امت را بر دوش داشت،
برای مدت زمانی آنان را رها کرد و برای خلوت کردن با محبوب خویش به کوه طور شتافت.
وی در پاسخ به پرسش پروردگار عرض کرد: «پروردگارا» به سوی تو آمدم تا ا ز من راضی
شوی.» غفلت آفت هستی است. حضور پیوسته دائمی در محل کار و عرصه اجتماع و تلاش عملی،
به تدریج روحیه عمل گرایی را در انسان تقویت می کند و پیدایش آن سبب می شود که شخص
از درون تهی شود و به چیزی جز کار و تلاش برای آرزوهای بیشتر نیندیشد تا آن جا که
گاهی حتی فرصت نمی کند نتایج کارها و تلاش های خود را به درستی ارزیابی کند. مشکل
از آن جایی است که در میان خیال و حقیقت گم شده ایم. آب و سراب را یکی دیدیم و
واقعیت را نیافته ایم. «قدخاب من دساها» و آن کسی که نفس خویش را با معصیت و گناه
آلوده ساخته نومید و محروم گشته است.
مرا می خوانی و می دانم که باید جواب
داد و به سوی تو آمد، راستی این چه حالتی است که انسان هر از چند گاهی همه چیز را
فراموش می کند، آمدنش را، رفتنش را و خدایش را؟! پاسخ سوال در فرازی از دعای کمیل
است:
«از زشتی عملم و مداومت بر کوتاهی و جهل و شهوترانی و غفلتم.»
احکام اعتکاف
(اعتکاف) عبارت از ماندن در مسجد جامع است، به قصد عبادت و تقر ب به درگاه اله? و ا?ن کار، مستحب و دارا? اجر و ثواب بس?ار ز?اد? م? باشد.
پشت بام مسجد، ز?ر زم?ن و محراب آن جزو مسجد است و همچن?ن اگر مسجد توسعه پ?دا کرده باشد و فرق? نم? کند در حال اعتکاف، ا?ستاده باشد ?ا نشسته، ب?دار باشد ?ا خواب.
هر وقت? که روزه گرفتن صح?ح باشد، اعتکاف ن?ز صح?ح است و بهتر?ن اوقات آن، ماه رمضان م?باشد.
در اعتکاف چند چ?ز شرط م? باشد:
?) ا?مان
?) عقل
?) ن?ت قربت
?) روزه گرفتن
?) کمتر از سه روز نباشد.
روزه گرفتن در حال اعتکاف شرط است. و حد اقل آن سه روز م? باشد، چه روزه مستحب باشد و چه واجب، حت? با روزه قضا و روزه است?جار? ن?ز اعتکاف صح?ح است. * در اعتکاف اجازه پدر و مادر نسبت به فرزند، در صورت? که اعتکاف، باعث اذ?ت آنها شود و اجازه شوهر به زن لازم است.
حداقل اعتکاف، سه روز است و اگر فقط ?ک روز و ?ا دو روز ن?ت کند، اعتکاف باطل است، اما ب?شتر از سه روز اشکال ندارد.
در مد ت اعتکاف، با?د در مسجد به قصد اعتکاف بماند، مگر برا? انجام کار? لازم و ضرور?، ?ا برا? انجام کار? واجب، مانند شهادت دادن و ?ا کار? مستحب، مانند تش??ع جنازه مومن ?ا صله ارحام ب?رون رود و اگر از رو? ندانستن مساله و ?ا فراموش? از مسجد ب?رون برود، اشکال ندارد.
بهتر است اعتکاف، در ?ک? از ا?ن مساجد باشد:
مسجدالحرام، مسجدالنب?(ص)، مسجد کوفه و مسجد بصره.
چند چ?ز بر شخص معتکف حرام است و اعتکاف را باطل م? کند:
?) جماع. و بنا بر احت?اط در مدت اعتکاف، مرد و زن نم? توانند، ?کد?گر را ببوسند و ?ا لمس کنند و همچن?ن استمناء ن?ز حرام و بنا بر احت?اط اعتکاف را باطل م? کند.
?) بو??دن عطر و چ?زها? خوشبو مانند گلها به منظور لذ ت.
?) مجادله و بحث کردن، برا? اظهار فضل، علم و برتر?، اما اگر برا? ثابت کردن حق باشد، اشکال ندارد.
?) خر?د و فروش و بنا بر احت?اط واجب از هر نوع تجارت اجتناب نما?د، مگر برا? کارها? ضرور? مانند خر?د خوردن? و آشام?دن? برا? خود.
چ?زها?? که بر معتکف حرام است، فرق نم? کند که شب مرتکب شود ?ا روز و چ?زها?? که روزه را باطل م? کند و در احکام روزه ب?ان شده، اعتکاف را ن?ز باطل م? نما?د.
م? توان اعتکاف مستحب را در دو روز اول قطع نمود، ول? اگر دو روز گذشت روز سوم واجب م? شود.
جا?ز است در هنگام ن?ت اعتکاف، شرط کند هر وقت خواست، حت? در روز سوم، از اعتکاف رجوع نما?د.
اگر شخص معتکف در مسجد جنب شود، از مسجد خارج شود و غسل نما?د.
ارکان اعتکاف
ارکان عبادت ?عن? اجزا?? که اگر عمدا ?ا سهوا ترک شوند، آن عبادت باطل م? شود. اعتکاف ن?ز ارکان? دارد که عبارت اند از
?) ن?ت
?) توقف در مسجد جامع شهر ?ا مساجد چهار گانه معروف
?) کمتر از سه روز نبودن اعتکاف
?) روزه دار بودن معتکف در ا?ام اعتکاف
اعمال اعتکاف
?ک کارشناس مذهب? شب س?زدهم را دارا? اعمال? م? داند که انجام آنها ثواب فراوان? به همراه دارد و م? گو?د: «اعمال? را با?د در ا?ن شب انجام داد از جمله آن ده رکعت نماز است که اگر به درست? به جا آورده شود، دارا? ثواب و پاداش بزرگ? است». در روا?ت? از پ?امبر (ص) م? خوان?م:« کس? که در شب س?زدهم ماه رجب ده رکعت نماز بخواند بد?ن گونه که در رکعت اول حمد ?ک مرتبه و سوره عاد?ات هم ?ک مرتبه و در رکعت دوم حمد ?ک مرتبه سوره تکاثر ن?ز ?ک مرتبه بخواند و بق?ه رکعت ها را هم به هم?ن نحو تمام کند، خداوند متعال گناهان او را م? آمرزد و اگر عاق والد?ن هم باشد خداوند سبحان از او راض? م? شود و همچن?ن در قبر نک?ر و منکر به او نزد?ک نم? شوند و او را نم? ترسانند و بر پل صراط هم چون برق خاطف (سر?ع) عبور م? کند و نامه اعمالش را به دست راستش م? دهند و م?زان اعمالش سنگ?ن? م? کند و در بهشت فردوس هزار شهر به او اعطا م? شود. روز س?زدهم هم روزه اش ثواب فراوان دارد و برا? کس? که بخواهد عمل ام داود را به جا? آورد، با?د ا?ن روز و دو روز بعدش را روزه بگ?رد. »
زمان اعتکاف
اعتکاف در هر زمان? که انسان بتواند حداقل سه روز در مسجد بماند صح?ح است و بهتر?ن زمان برا? آن، ماه مبارک رمضان و مخصوصا در دهه آخر آن ماه م? باشد.
ن?ت اعتکاف
اعتکاف،همانند سا?ر عبادات،با?د با ن?ت و قصد قربت باشد و هر گونه ر?ا و خود نما?? و قصد غ?ر اله? آن را باطل م? کند. در ن?ت اعتکاف،قصد وجه شرط ن?ست،?عن? لازم ن?ست قصد کند که اعتکاف واجب است ?ا مستحب. زمان ن?ت اعتکاف، وقت شروع اعتکاف است که شروع طلوع فجر م? باشد و با استمرار ن?ت اول شب هم مانع? ندارد. اعتکاف را م? توان به سه صورت به جا? آورد.
?) برا? خود
?) به ن?ابت از مردگان
?) به ن?ابت از زندگان، اگر اعتکاف را به ن?ابت از کس? که، از دن?ا رفته به جا? آورد، در ا?ن صورت اعتکاف را تنها به ن?ابت از ?ک نفر م? توان انجام داد ول? اگر مقصود اهدا? ثواب باشد م? توان ثواب اعتکاف را به چند نفر، زنده ?ا مرده، هد?ه کرد.
در مورد ن?ابت از شخص زنده، در م?ان فقها اختلاف نظر وجود دارد. بس?ار? از فقها در درست? چن?ن اعتکاف?، ترد?د کرده اند. در ا?ن صورت، هرگاه نا?ب، اعتکاف را به قصد رجا، ?عن? ام?د به مطلوب بودن عمل نزد خدا، نه به عنوان عبادت? حتم? انجام دهد، مانع? ندارد.
شرا?ط اعتکاف
در صحت اعتکاف علاوه بر شرا?ط عامه تکل?ف
( ا?مان، عقل و قدرت)، امور? شرط است:
الف) قصد قربت،
ب) روزه
ج) سه روز روزه دار بودن
د) وقوف در چهار مسجد: مسجد الحرام، مسجد النب? (ص)، مسجد جامع کوفه و مسجد بصره. ول? به قصد رجاء ( به ام?د پاداش) م? توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد،
ه)اجازه شوهر و اجازه پدر و مادر)
پ?وستگ? اعتکاف
محرمات روزه:
در حال روزه ?عن? از طلوع تا غروب خورش?د، که معتکف روزه م? گ?رد، با?د از محرمات روزه ن?ز اجتناب نما?د. بعض? از فقها محرمات احرام را بر معتکف مستحب دانسته اند.
