علم د?ن و علم پزشک? مکمل ?کد?گرند!

اما نکته بس?ار مهم? که در ا?ن م?ان هرگز نبا?د آن را فراموش کرد، نقصان علم نسبت به د?ن است، چرا که “د?ن” توسط آفر?نشگر و خالق توانا? هست? وضع شده است که هم آگاه و مسلط بر همه جزئ?ات و ظرا?ف آفر?نش است و همه آنچه که برا? سعادت و ن?کبخت? انسان در دن?ا و آخرت لازم است، بهتر از هر کس د?گر? م? داند، اما “علم” حاصل مجاهدات و تلاش ها? پ? گ?ر “انسان” برا? آگاه? ?افتن به اسرار آفر?نش و ارائه راه حل برا? مشکلات و نابسامان? ها? زندگ? بشر? است.

بر ا?ن اساس“علم” راه? را م? پ?ما?د که در انتها? آن راه، د?ن قرار گرفته است و هر روز که جانفشان? ها? بشر در کشف اسرار علم? ح?ات به نت?جه ا? جد?دتر م? رسد، صحت و کمال دستورات د?ن، آشکار تر م? گردد.

بد?ن ترت?ب بشر?ت وظ?فه دارد با ابراز قدرتمند? که “علم” در اخت?ار او قرار م? دهد و در راه روشن و صراط مستق?م? که “د?ن” فرا راهش گذاشته است حرکت کند و مدارج کمال را مرحله به مرحله ط? نما?د.

ب? شک در ا?ن مس?ر سرانجام انسان به درجه ا? خواهد رس?د که در ?ک نگاه توح?د?، “علم و د?ن” را با ?کد?گر “?ک?” خواهد د?د و متوجه خواهد شد که هر حق?قت? که “علم” به طور مسلم بر آن دست ?افته است از جمله همان حقا?ق? است که “د?ن” در کامل تر?ن شکل خود، ?عن? “اسلام” و دق?ق تر?ن تعب?ر آن ?عن? “تش?ع” از آن سخن گفته است.

در ا?ن مورد خ?ل? جالب است که بدان?م در د?دگاه توح?د? حاکم بر سراسر قرآن، حت? ?ک بار کلمه “علوم” ?ا کلمه “اد?ان” در آ?ات شر?فه ا?ن کامل تر?ن کتاب سعادت به کار نرفته است، بلکه هر چه هست سخن از “علم” است و “د?ن”.

بد?ن معنا که در د?دگاه آفر?دگار ?گانه، تنها “?ک علم” و تنها “?ک د?ن” وجود دارد و در مکتب توح?د ا?ن هر دو ن?ز با هم، همسو و ?کسان هستند.

با ا?ن توض?حات، هر گاه فرمان? از طرف د?ن صادر شود، ولو ا?نکه فرمان در نگاه اول ?ک “عبود?ت محض” و ?ک “اطاعت صرف” به نظر برسد، اما چنانچه بشر با ابزار ن?رومند علم، در آن فرمان، تفکر و تامل نما?د، قطعا به تا??دات علم? و عقل? متعدد?، حول و حوش آن خواهد رس?د، چرا که : کل حکم به الشرع، حکم به العقل.

و بد?ن وس?له نه تنها ا?مان انسان نسبت به اله? بودن فرام?ن د?ن تقو?ت م? شود و سا?ر فرام?ن د?ن که که اح?انا به ئدل?ل نقص نسب? علم و محدود?ت دا?ره عقل انسان، هنوز توج?ه قابل قبول? پ?دا نکرده اند، مورد قبول و اطاعت کامل انسان قرار م? گ?رد، بلکه خط مش? انسان در جر?ان پژوهش ها و مطالعات علم? به طور دق?ق روشن م? گردد.

اما در م?ان علوم مختلف? که با?د پ?وسته در کنار د?ن، حرکت کنند، “علم پزشک?“ به خاطر د?دگاه ها? خاص و منحصر به فرد آن نسبت به مسائل انسان?، از اهم?ت بس?ار ز?اد? برخوردار است.

ا?ن سخن پ?شوا? بزرگ ش?عه، حضرت امام رضا (ع) است که فرمودند:

“من لم ?عرف اله?ئه و التشر?ح، فهو عن?ن ف? معرفت الله”.

“هر کس? که نجوم و آناتوم? نداند، در خداشناس? ناتوان است”.

به قول “امام محمد غزل?” (در کتاب جواهر القرآن) مفهوم آ?ات شر?فه اله?: “?ا ا?ها الانسان ما غرک بربک الکر?م، الذ? خلقک فسو?ک، فعدلک، ف? ا? صوره ما شاء رکبک”،

آن طور که با?د بر مسلمانان آشکار نبود، تا زمان? که دانشمندان اسلام?، در عصر شکوفا?? علم? خود، به تشر?ح اجزا? بدن انسان پرداختند.

آر?! همانطور که مفهوم آ?ات شر?فه سوره مومنون آنجا که مراحل خلقت انسان، ب?ان شده است و از “نطفه و علقه و مضغه” سخن به م?ان آمده است ?ا آنجا که از تار?ک? ها? سه گانه رحم سخن گفته شده است، جز تا زمان? که جن?ن شناس? پزشک?، به ا?ن اسرار شگرف پرداخت، روشن نشد و عظمت متح?ر کننده کلام خداوند در آغاز سوره مبارکه ق?امت، آن جا که انسان را به تفکر در عظمت نوک انگشتان دستش، فراخوانده شده است، جز تا زمان پ?شرفت ها? پزشک? بشر در اوا?ل قرن ب?ستم آشکار نشد، ?عن? زمان? که “گالتون” ثابت کرد اثر برجسستگ? ها? نوک انگشت در دو انسان مختلف، در سرتاسر دن?ا، تنها زمان? ممکن است اندک? به ?کد?گر شب?ه شوند که جمع?ت کنون? دن?ا، 13 برابر م?زان فعل? شود، ?عن? از 5 م?ل?ارد نفر به حدود 64 م?ل?ارد نفر برسد!

?ا زمان? بشر متوجه اهم?ت آ?ات شر?فه سوره لقمان و بقره درباره تغذ?ه کودک با ش?ر مادر تا سن دو سالگ? گرد?د، که دانش پزشک? موفق به شکافتن ر?زتر?ن اجزا? ش?ر مادر گرد?د و متوجه شد که ضرور? تر?ن ماده برا? سلامت? جسم? و روان? انسان، “ش?ر مادر” است.

از ا?ن قب?ل شواهد مس?ر پزشک? در آ?ات قرآن، بس?ار م? توان ?افت، که اگر به آن مجموعه غن? و ب? نظ?ر سخنان معصوم?ن (ع) و آراء حکما? اله? و به طور کل? مبان? فقه ش?عه را ن?ز اضافه نما??م متوجه عظمت شگرف و لا?تناه? دستورات اسلام? در پرداختن به مسائل جسم? و پزشک? انسان، خواه?م شد.

به علاوه، به مدد دانش پزشک?، م? توان به درک بهتر? نسبت به مسائل گوناگون اسلام?، از جمله گرا?شات غن? فلسف? آن رس?د. به عنوان مثال تحق?ق در مبان? موجود در فلسفه قدرتمند حک?م ملاصدرا (ره)، از جمله عبارت مشهور او در ب?ان ماه?ت انسان “جسمان?ه الحدوث و روحان?ه البقاد”، چنانچه با آگاه? از فرآ?ندها? موجود در دستگاه مغز و اعصاب انسان و وضع?ت ناقل ها? عصب? موجود در آن، صورت پذ?رد، بس? قابل فهم تر و گو?اتر خواهد بود.

با ا?ن اوصاف ب? سبب ن?ست که در فرما?ش گوهربار حضرت رسول اکرم (ص) که در آغاز سخن به آن اشاره کرد?م و از قول حضرت عل? (ع) ن?ز نقل شده است، “علم پزشک?” هم پا?ه با “علم د?ن” معرف? شده است.

"منبع، سا?ت شفان?وز"